مەحمود سەنگاوی: زۆرکات بە قورئان و ئینجیل و تەورات فكری خۆم ئارام دەکەمەوە

مەحمود سەنگاوی، ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەروونكردنەوەیەكدا ئاماژەی بەوەكردووە "بەداخەوە لە سایت و ماڵپەرە ئەلیكترۆنیەكاندا لەژێر بۆچون و فكری مندا هێرش دەكرێتە سەر پیرۆزیەكانی ئاینی ئیسلام. هەرچەندە لە هەركوێدا بە پێویستم زانیبێ وەڵامم داوەتەوە، ئەو وەڵامانەش تەنها بۆ ئەو خەڵكانە بووە كە لە بۆسەدان بۆ شكاندنی پیرۆزیەكانی ئیسلام، بەڵام پێگەو كەسایەتی سیاسی و كۆمەڵایەتی منیان كردوەتە بەهانە بۆ ئەوەی ئارامی بۆ دەرونی نەخۆشی خۆیان فەراهم بكەن. ئەگینا روونە من كوری پیاوێكی لەخوا ترس و پەیرەو كارێكی قایمی ئاینی ئیسلامم، تەنانەت باوكی مەرحومم خوا لە سوجدەدا رۆحی بۆ لای خۆی گەراندەوە". سەنگاوی لەدرێژەی روونكردنەوەكەیدا دەڵێت"دین لە ئەسڵی خۆیدا ڕەحمەتە، بەڵام دیندار زەحمەتە، بۆیە هەر كاتێك دیندار زەحمەتییەكانی و ئامانجەكانی خۆی لە ڕێگەی دینەوە فرۆشتەوە بە كۆمەڵگا، دەبێت ڕابوەستێندرێت و بنەبڕبكرێت، جیهادی ڕاست ئەمەیە، بەمە دەوترێت هێشتنەوەی دین وەك خۆی لە ڕووە ئاشتیخوازیكەیەوە نەك ڕاگرتن و دژایەتیكردنی". دەقی روونكردنەوەكەی مەحمود سەنگاوی: تێڕوانینی من بۆ دین و دیندار... من دژی دینی ڕاست نیم، بەڵكو دژی دینداری درۆزنم.. سەرەتا چەند بەرچاو ڕوونیەك :- *بەڕێزان، خۆشەویستان، بەداخەوە لە سایت و ماڵپەرە ئەلیكترۆنیەكاندا لەژێر بۆچون و فكری مندا هێرش دەكرێتە سەر پیرۆزیەكانی ئاینی ئیسلام. هەرچەندە لە هەركوێدا بە پێویستم زانیبێ وەڵامم داوەتەوە، ئەو وەڵامانەش تەنها بۆ ئەو خەڵكانە بووە كە لە بۆسەدان بۆ شكاندنی پیرۆزیەكانی ئیسلام، بەڵام پێگەو كەسایەتی سیاسی و كۆمەڵایەتی منیان كردوەتە بەهانە بۆ ئەوەی ئارامی بۆ دەرونی نەخۆشی خۆیان فەراهم بكەن. ئەگینا روونە من كوری پیاوێكی لەخوا ترس و پەیرەو كارێكی قایمی ئاینی ئیسلامم، تەنانەت باوكی مەرحومم خوا لە سوجدەدا رۆحی بۆ لای خۆی گەراندەوە. بۆیە ئەخوازم لێرەدا تیشك بخەمە سەر ئەو بابەتە كە ئاین بابەتێكی فكری بەرفراوانە لێدوان و بڵاو كردنەوە مافی لێكۆڵەران و ئەو كەسانەیە كە ئەیانەوێ برەو بە بابەتە فكریەكان بدەن، لەم روەشەوە بە سەدان و هەزارەها كتێب نوسراوە، ئەمە جگە لە كتابە پیرۆزەكانی خودا(قورئان، ئینجیل، تەورات...) تەواوی كتێبەكانی تریش لە نێو كتێبخانەكەمدا هەیە و زۆر جار كاتی بۆ تەرخان دەكەم تاوەكو ئاسۆی رۆحی و فكری خۆمی پێ زاخاوو ئارام بكەمەوە. *ئیسلام، لای من ئەو ئیسلامە كوردییە سۆفیگەریی و عیرفانیەیە كە هیچ تاكێك و هیچ ئایندارێك تێیدا زەرەر ناكات و كەس تێیدا ئەزیەت ناخوات، كەسی لێ زیاد نیە و كەسیشی پێ كۆیلەو ژێردەستە نیە، وە بەپێی درێژایی تەمەنی خۆی خوێنی كەسی لە سەر بیروباوەڕ حەڵاڵ نەكردووە و یەك خۆكوژیشی بەرهەم نەهێناوە، نەك ئەو ئیسلامە عەرەبی و توركییەی كە بنەماكانیان یان ناسیۆنالیزمێكی وشك و تاكڕەوە یان دەق و یاسای جەهالەت و كلتوری سەقەتی كۆمەڵگای خوڕافییە و غەیری خۆیانیان پێ زیادو كافرو زەندیق و فیتنەیە و ڕۆژانەش وەك كارگە خۆكوژ و مرۆڤ كوژ و دەرون نەخۆش بەرهەم ئەهێنن و هەناردەی وڵاتانی دیكەی دەكەن. * دین لە ئەسڵی خۆیدا ڕەحمەتە، بەڵام دیندار زەحمەتە، بۆیە هەر كاتێك دیندار زەحمەتییەكانی و ئامانجەكانی خۆی لە ڕێگەی دینەوە فرۆشتەوە بە كۆمەڵگا، دەبێت ڕابوەستێندرێت و بنەبڕبكرێت، جیهادی ڕاست ئەمەیە، بەمە دەوترێت هێشتنەوەی دین وەك خۆی لە ڕووە ئاشتیخوازیكەیەوە نەك ڕاگرتن و دژایەتیكردنی. تێڕوانینی من بۆ دین، خاڵەكان بە خێرایی و سادەیی :- ١. من وەكو خۆم دینم ئیسلامە و هیچ كێشەیەكیشم لەتەك ئەسڵی دیندا نیە، بەڵام ئەمە ناكاتە ئەوەی كە من بێدەنگ بم لە ئاست بەرهەمی گەندڵكارانە و وێرانكارانەی دینداری ناحاڵی،یان دین و مەزهەب و عەقائیدەكانی تر لە لام زەڕبی سفر بكرێن، نەخێر بە پێچەوانەوە دین لای من وەسیلەیەكە بۆ خۆشبەختیی و كامەرانی مرۆڤایەتیی و لەمەش گرنگتر دین بابەتێكی شەخسییە لە نێوان خوا و بەندەدا،وە هەر كاتێك لەم ڕێچكەیە لادرا ئەوە تەحریف كراوە و شێوێندراوە بۆ ئامانجی تری هەلپەرستی، بۆیە لای من هەركەس هەر دین و هەر بیروباوەڕێكی هەیە ئازادەو هیچ پەیوەندیی بە كەسەوە نیە بە مەرجێك ئەو كەسە سنورەكان نەبەزێنێ و مافی كەسانی تر لە ژێر چەتری دینەكەیی و مەزهەبەكەیدا نەخوات و پێشێل نەكات، واتە دەتوانێت بە دەنگی بەرز هاوار بكات بەو مەرجەی كە گوێی ئەوانی تر كەڕ نەكات. ٢. وەك وتم دین وەسیلەیە(ڕێگا، پرد، گەیەنەر)ە نەك ئامانج، وەسیلەش بڕیاری لەسەر نادرێت، چونكە ئەسڵ ئامانجە، لە هەر دینێكدا ئامانجێك هەیە و ئایندارەكانی هەوڵی بۆ ئەدەن، مادام وایە هەركەسە و بە پێی دینی خۆی ئازادە چۆن دینداریی دەكات و چۆن بیر دەكاتەوە، ڕێگا و وەسیلەی كێ ڕاستەو هی كێ چەوتە ئەوە كێشەی كەس نیە و بە پێی عەقیدەی هەر ئایندارێك ڕۆژێك هەیە بۆ ڕوونكردنەوە و جیاكردنەوەی ئەو باسانە كە قیامەتە و حاكمیش خوایە نەك بەندە. ٣. لە كاتی سنور بەزاندندا لە لایەن هەر ئایندارێكەوە من بە سیفەتی وڵاتپارێز و پێشمەرگەیەكی ئەم میللەتە مافی موداخەلەكردنم هەیە، بۆ نمونە ئەگەر موسڵمان لە ژێر ناوی داعشدا ئێزیدی بچەوسێنێتەوە یان كاكەیی لە ژێر ناوی دینەكەیدا مەسیحی بچەوسێنێتەوە، یان بە پێچەوانەوە، من دەتوانم بە پێی تواناكانی خۆم و لە چوارچێوەی ئەخلاق و یاسا گشتییەكاندا وەك ڕێگرێك لەبەردەم ئەو چەوساندنەوانە دەركەوم، تەنیا وەك وڵاتپارێز و بەس نەك وەك هەبوونی ئینتیما بۆ دینێك و مەزهەبێك، ئەمەش لەسەر فكر و ئایدیام حساب نیە و لە چوارچێوەی بەرپرسیارێتیەكەمدایە وەك ئەركدارێكی ئەخلاقی. ٤. ئەگەرچی دینەكان لە زەمان و مەكانی خۆیاندا پێویستیەكی حەتمیی بوون و لە كۆمەڵگاكانی خۆیاندا شۆڕشی گەورەیان خولقاندووە، بەڵام بەو فۆڕمە كۆن و فكرە چەقبەستووەی جاران بۆ ئێستا ناخۆن و ناگونجێن و هیچ گۆڕانكارییەك و هیچ هیوایەكی تاك و كۆمەڵگا بەدی ناهێنن، ئەگەر هاتوو بڕوامان بە ڕیفۆرمی دینی و چاكسازیی تێیاندا نەبوو، ڕیفۆرم بە واتای گۆڕینی فكر و بۆچوونمان بۆ دین و دەق و یاساو ئەحكام و عەقیدەكانی دین، بەواتای خوێندنەوەی جەوهەری دەق یان دیوی دووەمی دەق و پێوانەكردنی هەر دەقێك و هەر حوكمێك بە پێوەرەكانی (ئەخلاق، ئینسانیەت، عەقڵی سەلیم)، نەك بەواتای گۆڕینی دین و هەڵتەكاندنی دین و سڕینەوەی ئاسەواری دین. ٥. قسەكردن لەسەر دین و خودا و مەسەلەكانی میتافیزیك هیچ كوفرێكی تێدا نیە، گومانكردن لەهەر بابەتێكی دینی و قسەكردن لەسەری لە چوارچێوەی نەبەزاندنی سنور و نەشكاندنی كەرامەتی كەسێكدا، وەك هەر بابەتێكی تری ژیاری بەزاندنی هێڵی سور نیە و بگرە ئەسڵی دینیش ئەوەیە، بەڵگەش گومانەكان و داواكاریی ڕوونكردنەوەكانی حەزرەتی (ئیبراهیم، موسا، عوزەیر و عیسا و یارانی ئەشكەوت) و دواجاریش حەزرەتی (موحەمەد)ە، دەیخۆ ئەمانە پێغەمبەران و مرۆڤە چاكەكانی لای خودا بوون، بۆچی كوفر نیە كە گومانیان هەبووە و داوای بەڵگەو موعجیزەیان كردووە؟ بۆچی كوفر نیە فكری نوێ و تێڕوانینی جیاواز لەوانی پێش خۆیانیان هەبووە بۆ خودا و دین؟ چونكە ئەسڵی دین هاتووە بۆ ڕێكخستنەوەی كۆمەڵگا لە ڕووی فكریی و كۆمەڵایەتیەوە و هەندێ كاتیش وەك وەڵام بۆ گومان و پرسیارەكان هاتووە، با ئێمەیش بە وریایەوە لەم باسە بڕوانین، ئەوەی دوو ڕەخنەی گرت یان دوو پرسیاری كرد لە جیاتی وەڵامی دروست خێرا تەكفیر نەكرێت و خوێنی حەڵاڵ نەكرێت. ٦. ئەگەر ئێمە هەریەكەو لای خۆمانەوە پێمان وابێت دین و ئایدیا و حیزب و میللەتەكەی خۆمان بە تەواویی لەسەر حەقە و حەقیقەتی ڕەها لای ئێمەیە ئەوە هەڵەین، چونكە ئەو چەقبەستووییە فكرییە ماڵمان وێران دەكات و لە جێی خۆمان بەندمان ئەكات، بە جۆرێك نەك لە كاروانی پێشكەوتن و زانستی مرۆڤایەتی جێ دەمێنێین، بەڵكو بۆ دواوە و بە پێچەوانەی پێشكەوتنەكانیشەوە هەنگاو ئەنێین، ئاخر هەر هاتنی ئەو هەموو دین و ئایدۆلۆژیا بە دوای یەكتردا و یەكتر قبوڵكردنیان لە لایەن یەكەوە بەڵگەی ئەوەیە كە حەقیقەتی ڕەها ئاوێنەیەكی شكاوە و هەر پارچەیەكی لای كەسێكمانە و مانگ و خۆر و ئەستێرەكانی تێدا ئەبینین، بەڵام ئەسڵ ئەوەیە كە هەموومان بەیەكەوە كۆی حەقیقەتمان لایەو پێكەوە جوانین و یەكترقبوڵكردنمان زامنی پێشكەوتن و گەشەكردن و مانەوەمانە هەم وەك تاك، هەم وەك دیندار، هەمیش وەك نەتەوە. ٧. لە دیندا دوو لایەن بوونی هەیە، خودا و بەندە، واتە هێزێكی سەروسروشتی و لەڕادەبەدەر و هێزێكی سادە و ساكاری بەشێك لە سروشت، بۆیە ئیتر لازم ناكات كەس خۆی بكاتە نوێنەر و دەمڕاستی خوداو بە فكری كرچ و كاڵی خۆی پێی وابێت بەم بچوكییەی خۆیەوە دیفاع لەخودا ئەكات و هەموو خەڵك بە تاوانبار و خۆیشی بە پۆلیس و مەئموری تایبەتی خودا بزانێ، با هەموومان ئەو ڕاستییە قبوڵ بكەین كە باسەكە لەسەر دوو ئاستە (خودا و بەندە، باڵا و نزم) خودا هی هەموومانە بە باوەڕدار و بێباوەڕەوە، بە هەموو ڕەنگ و دەنگەكانمانەوە، بڕیاردان لە جیاتی خودا و خۆ خستنە شوێنی خودا كوفر و شیرك نەبێت، ئیتر كوفرو شیرك هەر بوونی نیە. لەگەڵ ئەو پەڕی ڕێزو حورمەتم بۆ هەموو دین و مەزهەبەكان و هەموو ئایدۆلۆژیاكان بێ جیاوازی.. مەحمود سەنگاوی